Aan het begin van het jaar kleuren de wolken boven Sphinx Cinema traditiegetrouw regenboog voor het holebifilmfestival Pinx. Tijdens deze zevende editie kon je vijf dagen in de cinema terecht voor een reeks holebifilms. Tumult.fm stuurde zijn reporters op pad en hun verslag van Pinx 2019 leest u hier.

Woensdag 30 januari - Retablo (DR)

De Peruaanse tiener Segundo (Junior Beja Roca) wordt door zijn vader, Noé (Amiel Cayo), opgeleid in het maken van retablo’s: houten kastjes met daarin familieportretten en religieuze taferelen. De wereld van Segundo wordt echter op z’n kop gezet wanneer hij zijn vader een andere man ziet aftrekken. Woede en vervreemding overvallen de jongen, maar al snel worden die gevoelens ingeruild voor verwarring en twijfel. Wat maakt mannen zo aantrekkelijk voor zijn vader? Is er iets wat hij mist? Wanneer Noé vervolgens bijna fataal wordt aangevallen door dorpsbewoners, komt ook Segundo’s moeder en Noé’s vrouw, Anatolia (Magaly Solier), achter de waarheid. Dan moet Segundo de keuze maken: volgt hij zijn moeder, wanneer ze besluit haar man te verlaten, of blijft hij achter om voor zijn vader te zorgen?

Retablo is de openingsfilm van het Pinx Holebifilmfestival in Sphinx Cinema. De film brengt op serene wijze Peruaanse tradities tot leven met het lokaal gesproken Ayacucho Quechua, prachtige retablo’s en bonte kleurenpaletten. Die klassieke tradities worden plots op de helling gezet, wanneer Segundo ontdekt dat zijn vader seks heeft met mannen. Alvaro Delgado-Aparicio, de regisseur van de film, scoort door niet alleen te focussen op de vervreemding tussen vader en zoon, maar door ook de nadruk te leggen op Segundo’s verwarring. Door subtiele shots van halfnaakte voetballende jongens en Segundo’s onwennigheid tijdens het wassen, maakt Delgado-Aparicio duidelijk hoe Segundo twijfelt aan zijn heteronormatieve beeld van de wereld om zich heen. Het verhaal kabbelt rustig voort, maar de film verveelt nooit. Kortom, Retablo overtuigt door zijn sereniteit en het in vraag stellen van klassieke tradities, maar mist enkel wat vuurwerk - figuurlijk dan toch - als openingsfilm van een holebifilmfestival.

Donderdag 31 januari - Anchor and Hope (BG)

Wat als jouw toekomstbeeld niet overeenstemt met dat van jouw partner? Anchor and Hope zoekt uit of de liefde alles kan doorstaan. Wanneer het koppel Eva (Oona Chaplin) en Kat (Natalia Tena) bezoek krijgt van Roger (David Verdaguer), een goede vriend van Kat uit Barcelona, ontstaat het idee om met hun drieën een baby te maken. Hoe concreter de plannen worden, hoe meer de verhoudingen wijzigen. Kats woonboot in de grachten van Londen lezen we als een metafoor voor haar ingesteldheid. Ze wil genieten van haar vrijheid en zich niet settelen. Haar liefde voor Eva is echter sterker, waardoor ze instemt met het babyplan. De speelse Roger lijkt zich onbezonnen in een nieuw avontuur te storten, maar blijkt net erg uit te kijken naar het vaderschap. Wanneer het noodlot toeslaat, komen de ware emoties boven. Roger neemt zijn verantwoordelijkheid op, terwijl de zelfzekere Kat verloren loopt in haar voorheen veilige leefwereld.

Het gebrek aan ruimte en privacy op hun woonboot zorgt bij momenten voor heerlijk pijnlijke situaties. Terwijl Roger zijn bijdrage aan het proces snel afwerkt in het toilet, probeert zijn laatste scharrel aan smalltalk te doen met Eva en Kat. Een veel te dunne deur en een enthousiast hijgende Roger maken dat echter niet gemakkelijk. Dankzij scherpe dialogen, gebracht door een sterk acterende cast, brengt regisseur Marques-Marcet een geweldig geestige film vol herkenbare en absurde situaties zonder ooit flauwe moppen boven te halen. Anchor and Hope is als romantisch tragikomedie geen grootse cinema, maar wel ideaal voor een uiterst gezellige avond. De rolverdeling tussen de zorgzame Eva en de houtbewerkende Kat is nogal stereotype en het einde zou je melig kunnen noemen. En toch, deze Spaans-Britse samenwerking heeft ons helemaal overtuigd met een glimlach die nog dagen op ons gezicht blijft plakken.

Vrijdag 1 februari - Dykes, Camera, Action! (DR)

Caroline Berler geeft in haar documentaire, Dykes, Camera, Action!, het publiek een overzicht van de lesbische cinema. Verschillende filmmakers, waaronder Barbara Hammer (Dyketactics), Desiree Akhavan (The Miseducation of Cameron Post), Yoruba Richen (The New Black) en Vicky Du (Gaysians), vertellen over hun ervaringen als lesbische cineasten en over welke films een stempel hebben gezet op hun eigen werk. Het motief van de lesbische vampier wordt onder de loep genomen en tal van films worden kort belicht, zoals Thelma & Louise, But I’m a Cheerleader en The Watermelon Woman.

Dykes, Camera, Action! geeft een knap intersectioneel overzicht van lesbische, vaak queer, cinema. Uiteraard is het geen exhaustief naslagwerk, maar de film is een ideaal aanknopingspunt om meer te weten te komen over onze queer filmgeschiedenis.

Vrijdag 1 februari - Nadie nos Mira (BG & DR)

In Nadie nos Mira volgen we de Argentijnse Nico (Guillermo Pfening) die het wil maken als acteur in New York. In zijn thuisland is hij een bekende soapacteur, maar in The Big Apple loopt het minder vlot. Zijn tongval is te hispanic om een Amerikaan te spelen en zijn haar te blond om voor een latino door te gaan. In afwachting van een filmproject klust hij bij als barman en oppas voor de baby van een vriendin. Wanneer het filmproject niet doorgaat, wordt het moeilijk om de schijn hoog te houden voor zijn familie en vrienden in het thuisland.

Deze film verscheen in 2017, maar is actueler dan ooit. De moeilijke inburgering van immigranten toont een minder mooie kant van het beloofde land. De Engelstalige naam van de film was dan ook Nobody's Watching, die kan verwijzen naar de immigranten waar niemand naar omkijkt. Het valt echter te betwijfelen of regisseur Julia Solomonoff de titel in deze context heeft gekozen. Eenmaal terug in zijn thuisland loopt Nico zijn ex Martin, tevens producer, tegen het lijf. Na een reeds korte hook-up in New York wil Martin hem opnieuw overhalen voor een stoeipartijtje met het argument dat niemand kijkt. Nico wimpelt hem af en dan wordt duidelijk waarom hij Argentinië werkelijk is ontvlucht: Nico wou niet langer de speelbal zijn van een producer die hem verborgen houdt voor zijn gezin. Zijn verblijf in New York was meer een zoektocht naar zichzelf, dan eentje naar succes als acteur. Deze niets-vernieuwende boodschap nemen we mee uit Nadie nos Mira, maar het kostte ons moeite. Je voelt weinig betrokkenheid met de narcistische Nico. De vader van het kind waar hij op past, omschrijft het toepasselijk. Nico ziet zijn eigen fouten niet in, blijft er telkens weer inlopen en geeft dat nooit toe. De vage doortocht van een Amerikaanse producer die zijn carrière wil lanceren, voorspelbare dialogen, stereotype personages en het dertien-in-een-dozijnverhaal konden ons weinig boeien. New York komt als stad wel heel mooi uit de film. Het lijkt bij momenten een promotiefilmpje wanneer Nico langs enkele fraaie plekjes, met veel groen en mooie vergezichten, fietst. De stad kon ons overtuigen, de film jammer genoeg niet.

Zaterdag 2 februari - Knife + Heart (YI)

Een gaypornoset, een lesbienne met een gebroken hart en een serie moorden. Met deze drie ingrediënten stak Yann Gonzalez een zinderende surrealistische comedy/thriller in elkaar. De genremix maakt de film sterk, maar is tegelijkertijd ook zijn achilleshiel.

Parijs, 1979. De lesbische Anne (Vanessa Paradis) regisseert films voor de gayporno-industrie, maar haar ex, Loïs (Kate Moran), die haar films monteert, is een knagend litteken. Ondertussen wordt haar bedrijfje ook nog eens opgeschrikt door een  mysterieuze seriemoordenaar die het op de acteurs heeft gemunt. Anne gaat op zoek naar een nieuwe toekomst in Loïs én naar de moordenaar om haar leven en carrière te redden.

Knife + Heart start en eindigt geweldig met intense, climactische scènes, maar het ontbrak Gonzalez de moed om er vaart achter te blijven zetten. In de plaats daarvan worden talloze erotische en dromerige scènes uitgelicht die niet aanlokkelijk kunnen blijven. Toch is Gonzalez meester-sfeermaker. Neon, bloed en sperma druipen al dan niet burlesk van het scherm. Met de vibrerende soundtrack van M83 komt de underground scene uit de jaren ‘70 volledig tot leven – niet toevallig is M83-frontman Anthony Gonzalez de broer van Yann Gonzalez.

Hoewel Vanessa Paradis de perfecte excentriciteit bezit, hadden ze beter iemand gecast die haar tegenstrever wel durfde te kussen: de massale protserige oeh’s en ah’s van de mannen worden teniet gedaan door de slappe toespelingen van Anne. Of moeten we geloven dat dat opzettelijk was? Mopjes en dialogen met het kitschgehalte van de pornoscènes, plotvorderingen die even fout als subliem waren, we staan het de alles-kan-alles-magwereld van Knife + Heart nog net toe.

Zaterdag 2 februari - Sauvage (YI)

In Sauvage krijgt een van de pornoacteurs uit Knife + Heart de hoofdrol die hij verdient. Félix Maritaud vertolkt Léo, een drugsverslaafde prostituee die met zijn bende probeert te overleven in de Franse straten. Hij heeft echter een oogje op zijn kameraad-escort Ahd (Eric Bernard) die zijn liefde, maar daarom ook zijn vriendschap, niet kan beantwoorden.

Een pluim gaat naar het in beeld brengen van het (vaak letterlijke) waanzinnige vallen en opstaan van Léo. Rauwe onverhuldheid die bijna pijn doet aan de ogen, en tragische tederheid met pièta-allures wisselen elkaar af, of mengen zich tegelijkertijd. Een rollercoaster van gemengde gevoelens en ervaringen waar je net als Léo even de tijd krijgt om te bekomen, om dan weer hard geconfronteerd te worden. Telkens die wederkerende liefde als je dacht dat Léo de hoop had opgegeven, telkens weer die harde klap op de momenten dat hij zich lijkt te herpakken. Klanten duiken terug op wanneer je dacht dat ze definitief weg waren, de vicieuze cirkel lijkt niet te eindigen. Maar op het einde komt dan toch de sauvetage: een klant neemt hem in bescherming en biedt hem aan om hun leven herop te starten in Canada. Maar daar beslist Léo anders over. Met die onverwachte bochten weet Sauvage te verrassen en te beroeren. 

Zondag 3 februari - Can You Ever Forgive Me? (BG)

In de jaren ’70 en ’80 verdiende Lee Israel (Melissa McCarthy) de kost met biografieën van grote sterren als Katharine Hepburn en Estée Lauder. Begin jaren '90 zit Lee financieel aan de grond en gaat ze samen met haar loyale vriend Jack Hock (Richard E. Grant) op zoek naar een creatieve manier om snel geld te verdienen. Ze vinden de oplossing door smeuïge brieven van Hollywood's finest te fantaseren en te verkopen aan gewillige verzamelaars.

Lee en Jack zijn het duo you love to hate. Hun rooftocht naar brieven uit archieven en hun zoektocht naar kopers, terwijl ze de FBI proberen voor te blijven, zorgt voor een leuke spanning. Toch overtuigt Can You Ever Forgive Me?  in de kleine momenten. De twijfel die Israel om het hart slaat wanneer ze onhandig probeert te flirten of haar moeizame sociale contacten die haar isoleren. Het zijn kleine elementen die het personage menselijk en zelfs teder maken. Lee Israel vatte het verhaal samen in het boek Can You Ever Forgive Me?, dat haar meer bekendheid heeft opgeleverd dan eender welke rechtszaak die ze ooit aangesmeerd kreeg. Eerst stond Julianne Moore geboekt om Israel te vertolken, maar Melissa McCarthy doet Moore compleet vergeten. Na een Oscarnominatie voor beste actrice in een bijrol, heeft McCarthy dit jaar haar eerste nominatie als leading actress te pakken. Ook Grant kreeg verdiend een nominatie als beste bijrol en het scenario kan er ook eentje mee naar huis nemen.

Zondag 3 februari - Diamantino (DR)

Na een mislukte penalty tijdens de wereldbekerfinale stort de carrière van de Portugese stervoetballer Diamantino (Carloto Cotta) ineen. Vervolgens verhuren zijn zussen Diamantino aan Dr. Lamborghini om experimenten uit te voeren en adopteert Diamantino de vluchteling Rahim, die eigenlijk de undercover agente Aisha (Cleo Tavares) blijkt te zijn, verbonden aan de Lusitanische Information Services. Al snel wordt ook duidelijk dat de nationale extreemrechtse partij Diamantino’s bekendheid wil inzetten voor politieke doeleinden. Wanneer Diamantino als gevolg van de experimenten ook nog eens borsten krijgt en hij bovendien verliefd wordt op Rahim, stijgt de genderbending queerness van de film ten top.

Diamantino parodieert op een heerlijke, maffe manier de metroseksuele Cristiano Ronaldo. Reusachtige puppy’s, maffieuze tweelingzussen en een voetballer met kussenslopen met zijn eigen hoofd op, vormen het decor van deze genre-overschrijdende film. Met knipogen naar science-fiction B-films en de werken van onder andere Pedro Almodóvar, John Waters en Gregg Araki, spreiden Gabriel Abrantes en Daniel Schmidt hun kennis van queer cinema tentoon in deze Portugese LSD-trip. Daarnaast steken de makers hun politieke kleur niet onder stoelen of banken door hun commentaar op de steeds rechtser wordende maatschappij. Diamantino is de perfecte afsluiter voor Pinx, aangezien de kijker met veel onbeantwoordbare vragen naar huis gaat en de film naar meer smaakt.

Conclusie

Vijf dagen lang kon de Gentenaar tijdens het zevende Pinx Holebifilmfestival genieten van tien holebifilms. Sphinx Cinema weet elk jaar enkele verborgen pareltjes uit te kiezen die verrassen, ontroeren en verblijden. Dat de programmatie bestaat uit kwaliteitsvolle cinema is ontegensprekelijk, maar het festival ontbrak dit jaar aan diversiteit binnen de transholebi+-gemeenschap.

Waar Pinx het ideale uitgangspunt kan zijn om de diversiteit binnen de LGBTQIA+-gemeenschap een stem te geven, bleef de line-up dit jaar beperkt tot cisgender homofilms en in mindere mate lesbiennefilms. De transgender, biseksuele, interseksuele en/of aseksuele kijker bleef echter op zijn honger zitten op zoek naar representatie. Enkel de queer film Diamantino speelde expliciet met het spectrum van gender. Daarnaast weet de bezoeker van een holebifilmfestival dat die zich mag verwachten aan films die vaak te weinig aandacht krijgen in het reguliere aanbod en waarin authentieke ervaringen uit de gemeenschap in de kijker worden gezet. Het is dan ook jammer dat films zoals Nadie nos Mira, waarin de homoseksualiteit van het hoofdpersonage het enige “vernieuwende” element blijkt aan een cliché verhaal, en Can You Ever Forgive Me?, waarin de seksualiteit van de personages zo subtiel mogelijk gehouden wordt, een plek krijgen op een holebifilmfestival, terwijl die films zich gewoon binden aan heteronormatieve verwachtingen.

De kortfilms daarentegen blonken uit in diversiteit: van een korte docu over het Zapoteekse derde gender (Muxes), over de fluïditeit van gender (SWITCH), tot een polyamoureuze relatie tussen een dinerend koppeltje en de chef-kok van La Boule d’Or (La Bague Au Doigt). Samengevat was dit alweer een kwalitatieve editie van Pinx, maar maken we de voetnoot dat een diverse representatie van de LGBTQIA+-gemeenschap broodnodig is op festivals als deze.

Review: Dario Rens, Ben Ghyselinck & Youness Iken