Milo Rau, de regisseur die bekend staat om politiek theater, verlegt in zijn stuk Five Easy Pieces de grenzen van wat theater kan zijn. Rau verbaasde eerder menig toeschouwer met Breivik’s Statement, een reconstructie van de zaak rond de gelijknamige massamoordenaar.  Hijzelf en zijn collectief, het Institute of Political Murder bijten zich met deze productie opnieuw vast in een thema die politiek, maatschappij en collectieve verontwaardiging aansnijdt: hij zoomt namelijk in op de zaak Dutroux. Wat zo stuitend is aan het stuk, is dat hij dit verhaal laat vertellen door kinderen van acht tot dertien jaar. Dit gebeurde op vraag van theaterhuis Campo, dat al vaak producties ontving door kinderen, voor volwassenen. 

Als toeschouwer zien we de kinderen sleutelen, zoeken en balanceren om vijf momenten (five easy pieces)  in de hele affaire te vertolken. Deze worden telkens opgenomen, met een camera pal op het gezicht van de kinderen. Die beelden worden boven hen op groot scherm geprojecteerd. De betrokkenheid qua mimiek, eerlijkheid en puurheid die dit teweegbrengt zijn ongezien.

De voorstelling heeft een soort van meta-allure in zich. We worden als het ware een deel van het repetitieproces, het mislukken, het spelenderwijs op zoek gaan.  Zo is er een soort van leidersfiguur, een regisseur als het ware, die de fictieve opnames leidt terwijl het publiek erop staat te kijken. Dit personage wordt op een knappe manier vertolkt door Peter Seynaeve. Als publiek bezorgt hij je een dubbel gevoel want eens lijkt hij stuwende en liefhebbende kracht, maar op andere momenten gaat er een onbeschrijflijke dreiging van hem uit. Zo is er een scène waarin Rachel Dedain vanop een schamele matras Sabine Dardenne vertolkt die een brief richt aan haar ouders. Seynaeve vraagt haar kleren uit te doen voor de scène. De fragiliteit en breekbaarheid waarmee het meisje dichtklapt grijpen bij de keel. Soms verandert Seynaeve dus even in een donkere figuur, waarbij de associatie met Dutroux zelf akelig dichtbij komt. Zonder twijfel het meest ontroerende moment van het stuk.

Onbevangenheid is het woord dat na het zien van het stuk blijft nazinderen. Het is een soort van lichtheid, speelsheid die de kinderen binnenbrengen in dit loodzware thema dat het stuk omhoogtilt. Zo grijnst het publiek aanvankelijk bij het voorstel van één van de kinderen om Stay van Rihanna te brengen op de fictieve begrafenis van één van de anderen. Even later rolt er een traan over de wangen wanneer dit moment werkelijk plaatsvindt.

Rau durft ook bepaalde conventies uitdagen. Zo laat hij in het begin van het stuk de enige Patrice Lumumba vertolken door een jong meisje. De soms flinterdunne maar vaak betonnen grens tussen kind en volwassene wordt op een heel visuele manier voorgesteld. Zo worden op bepaalde momenten scènes geprojecteerd, zoals de Lumumbaspeech, het wachten van de ouders van Julie op een telefoontje van de politie en de begrafenis van één van Dutroux’ slachtoffers. Deze worden gespeeld door volwassen, professionele acteurs.  Simultaan spelen de kinderen identiek dezelfde scène live mee. Dat zorgt voor wellicht bedoelde verwarring bij het publiek. Bij moment is het grappig, zoals bij de Lumumbaspeech, maar andere momenten geven een erg bevreemd gevoel, zoals wanneer twee kinderen elkaar op een manier vasthouden die we enkel bij volwassen koppels verwachten te zien. 

Dit uitdagen van conventies komt ook terug in de instructies die Seynaeve de kinderen geeft in heel intense en gevoelige scènes. Het gevoelsmatige van bepaalde stukken wordt als het ware doorbroken door een instructie van de regisseur over het vergeten van tekst of het forceren van tranen. Het getuigt van veel lef en lijkt soms een kwinkslag te zijn naar het praktische en de werkdruk binnen het theater.

Geeft deze voorstelling ons een volledig beeld van de hele affaire? Is ze volledig waarheidsgetrouw? Geen van beide. Door net te tonen wat men van kinderen niet wil zien, wordt de waarde van het kind zijn beklemtoond. Deze wonderlijke wezens verdienen waardering en een stem. En misschien is het ook een pleidooi om ze niet af te schermen van de gruwel en het geweld dat aan onze wereld eigen is. En misschien, heel misschien, een aanwijzing om allemaal wat meer kind te zijn. Dat maakt de wereld soms een beetje mooier.

Foto's © Phile Deprez