Met De Vreemden opende NTGent afgelopen woensdagavond haar seizoen. Niet in de schouwburg op het Sint Baafsplein, maar in de indrukwekkende Floraliënhal nabij SMAK. In de gigantische ruimte van het voormalig feestpaleis, waarin een prachtig decor werd geïnstalleerd, namen de spelers ons mee naar de exotische wereld van alle tijden.

Begeleid door een orkest onder leiding van Reinbert de Leeuw, vertelt De Vreemden ons het verhaal dat schrijver en filosoof Albert Camus in 1942 in Frankrijk publiceerde in zjin boek L’étranger, en de hedendaagse reactie daar op in het boek Meursault, contre-enquête van de auteur Kamel Daoud. In L’étranger, dat zich afspeelt in de toenmalige Franse kolonie Algerije, verhaalt de protagonist Meursault over zijn leven aldaar en dat hij, op een dag op een verlaten strand een Arabier dood schiet. Eerst één schot, dan nog vier. Dat is waar De Vreemden begint. Actrice Chris Thys giet uit een literfles vol water de lijnen van een grote pop op de vloer. Een mooie weergave van de vermoordde Arabier, die gedurende de gehele voorstelling in de stoffige grond ligt op te drogen.

In Meursault, contre-enquête, dat een belangrijkere rol in het stuk lijkt in te nemen, wordt ingezoomd op de Arabier. Kamel Daoud geeft hem in zijn boek een moeder en een broer. Twintig jaar na dato onderzoekt een knappe wetenschapster het verhaal van de Arabiers kant, en ontmoet zo de nabestaanden. De Arabier wordt Moussa. Zijn broer Harroun was zeven toen hij op een dag verdween en hem en zijn moeder in armoede achter liet. Het boek, door de in eigen land omstreden auteur, kan je zien als aanklacht tegen het feit dat men de anonimiteit van de Arabier in Camus’ verhaal zonder vragen accepteerde. En daarin ligt dan ook het zwaartepunt van de voorstelling.

Johan Simons zou de bewerking niet op de planken brengen als er niet onherroepelijk een link zou zijn tussen de gebeurtenissen in de boeken en de hedendaagse tijd. Zo kun je een verband herkennen in de aanklacht tegen de anonimiteit van de Arabier in het koloniale Franse verleden, en de vluchteling in het Westen vandaag. Beide zijn verworden tot een statuut waar achter men niet meer het individu kan ontwaren. Beide blijven de Vreemden. De videobeelden van Aernout Mik, op grote schermen aan weerszijden en achterin de speelruimte, zetten dit verband kracht bij.

Simons heeft voor zijn muziektheater een indrukwekkende bezetting bij elkaar verzameld. Van Benny Claessens, die door mag gaan als theaterrevolutionair, tot Pierre Bokma, een ware Shakespeariaan. Als je zoveel getalenteerde mensen samenbrengt mag je ervan uitgaan dat er iets bijzonders gebeurt, en dat is dan ook het geval. De muziek zet een bijzonder mooie sfeer neer, waarin de Westerse muziekgeschiedenis met Oosterse klanken lijkt samen te smelten. Een aantal acteurs spelen met de tonen, laten zich leiden door de melodie. Benny Claessens, bijvoorbeeld, kan dat als geen ander. Andere spelers gebruiken de muziek echter minder, en leggen de nadruk op het teksttheater.

Het zorgt voor een opmerkelijk geheel dat het ene moment beter werkt dan het andere. Soms vullen de verschillende stijlen elkaar vloeiend aan. Op andere momenten lijken de spelers juist elkaars onkunde in vorm- of spel te benadrukken. Hoe dan ook is het een bijzonder stuk met een prachtige beeldtaal en een nobel thema.

Foto's: Aernout Mik