September betekent niet alleen het begin van het nieuwe schooljaar, maar markeert ook de start van een nieuw cultureel seizoen. In afwachting van de officiële start met het toneelstuk De Vreemden gaf NTGent op 10 september een voorsmaakje van dat nieuwe seizoen met drie religieuze werken van Johann Sebastian Bach. Collegium Vocale Gent bracht onder leiding van Philippe Herreweghe twee Michaeliskantaten en de trauer-ode Lass Fürstin, lass noch einen Strahl. Voor de gelegenheid werd de Gentse Floraliënhal omgetoverd tot concertzaal.

De locatie van het concert was een verrassende keuze. De Floraliënhal associeer je niet onmiddellijk met klassieke muziek, maar het resultaat mag er zijn. De overweldigende ruimte doet wat denken aan de kerk waar deze muziek oorspronkelijk geklonken moet hebben.

Het occasioneel voorbij vliegen van een vleermuis geeft aan de goddelijke dimensie van de tekst en muziek een aardse toets.

Mijn eerlijkheid echter gebiedt mij te zeggen dat ik geen grote fan ben van Bachs religieuze muziek. Naar mijn mening mist een groot deel van deze muziek pit. Vooral wat de recitatieven betreffen. Dat zijn de declamatorisch stukken vocale muziek die tussen de gezongen stukken muziek (aria’s) komen. Zij worden ten eerste gekenmerkt door een kleinschalige bezetting van zanger en basbegeleiding. Daarnaast vervalt de componist vaak in het herhaaldelijk gebruiken van dezelfde melodische motiefjes waardoor bandwerk om de hoek komt kijken.

Noem mij gerust een sensatiezoeker, een product van de consumptiemaatschappij, maar ik houd van muziek met een flinke dosis theatraliteit en emotionaliteit die me bij het beluisteren een kick geeft.

Een kick krijg ik absoluut niet van die recitatieven (en dat geldt niet enkel voor die van Bach).  

Naast mijn moeilijke relatie met recitatieven heb ik ook moeite met hoe er in de moderne concertpraktijk omgegaan wordt met de cantates van Bach. Vandaag behandelen veel mensen deze cantates als het hoogst denkbare muzikale goed. De plaats van aanbidding is niet meer de kerk, maar de concertzaal. Laten we niet vergeten dat deze cantates in de tijd van Bach een plaats hadden binnen de liturgie. Zij werden gebruikt om de geloofsbelijdenis te versterken, niet om zelf aanbeden te worden.

Maar dan is er Collegium Vocale Gent. En zij hebben me, ondanks mijn vooroordelen, een bijzonder fijne muzikale avond bezorgd. Het orkest en de zangers vertonen een zeer grote emotionele betrokkenheid tot de muziek. Ze brengen de emoties zo waarachtig dat je als publiek niet anders kan dan dezelfde emotie overnemen. Daarnaast voel je dat het ensemble echt thuis is in het oeuvre. Ze spelen met het grootste gemak de moeilijkste passages en maken mooie nuances in dynamiek. De aria Lass, o Fürst der Cherubinen uit de cantate Herr Gott, dich loben alle wir (BWV 130) is een mooi voorbeeld van de kunde van de muzikanten. De snelle, virtuoze traversopartij voelt vederlicht aan en neemt niet de aandacht weg van de vocale partij. Geen van beide partijen probeert de aandacht naar zich toe te trekken, maar werken samen aan één muzikale belevenis.

De recitatieven, wel ja, die blijven recitatieven. Een uitzondering niet inbegrepen, word ik er niet echt wild van. Toch legt het ensemble ook hier waar mogelijk veel gevoel in de muziek. Philippe Herreweghe valt dus niets te verwijten.