Wat is het meest gangbare beeld over toneel en theater? Een relatief grote zaal, zitjes op de gelijkvloers, enkele niveaus met balkonnen, al dan niet loges. Soms is het anders. Sommige gevoelens kan je pas bevatten als je er werkelijk middenin zit. Zo is het bij Mental (The Vacuum Cleaner). Wie zich inschrijft, krijgt een mail met de locatie. Lozevisserstraat nummer 16, voor gisterenavond een willekeurig huis. Nu een aanblik met een tweede laag.

De voorstelling van 19.00u. Platte band. “Sorry, de artiest laat geen mensen meer toe, hij is al vijf minuten bezig.” Tweede kans, 22.00u. “Ga hier de trap op en dan rechts.” We zien een ruimte met een groot bed, spierwitte lakens en dekens. Grote witte kussens in een kring omheen het gebeuren. Even kijken, het start pas over tien minuten. In de naburige ruimte doen we onze schoenen en jassen uit. Een Britse jongedame vergast ons op thee en carrot cake, lekker. Ze vindt dat Gent op Brighton lijkt, even gezellig. Op de theemokken staat het symbool van Starbucks, zonder de gebruikelijke letters. Fuck off staat nu rond het logo. “Hé, zijn die tassen zelfgemaakt?” “Alles komt zometeen aan bod.” De kleine ruimte raakt stilaan vol. Vijfentwintig man, we zijn er allemaal. Een verscholen stofzuiger wordt opgemerkt door een opmerkzame Hollandse van middelbare leeftijd.

We mogen binnen. Iedereen neemt plaats op de kussens. Ik kies voor een van de drie stoelen op de derde rij. Ik lees snel het A4-tje dat we kregen in de thee-ruimte. “Heavy.” Depressie blijft zware materie. “We vragen respect voor zaken die zich tijdens de voorstelling voordoen. Gelieve niks vast te leggen.” Onderaan nog wat meer: “Indien u zich niet goed voelt na het zien van deze voorstelling, kan u contact opnemen met…” De coördinaten van enkele Britse initiatieven staan er naast het telefoonnummer van het psychiatrisch centrum Guislain in Gent. 

Onder de dekens begint James “The Vacuum Cleaner” Leadbitter rustig en schuchter zijn verhaal. Hij laat een plaat draaien die een vrij gelukkig gevoel geeft. Enkele ogenblikken later ontdoet hij zich van de beschermende dekens en kijkt hij het publiek aan. Het is tijd om zich bloot te geven. Vanuit het bed. Depressie, zelfverminking en suïcidale gedachten, zijn maar enkele obstakels waar hij mee worstelt. Zijn medisch dossier is aanzienlijk. Hij laat ons toe om via de projector passages te lezen. Achteraf blaast hij en wuift ze weg.

Toch worden de enorm zwarte en duistere periodes afgewisseld met levendige, meer actieve momenten. Geen lange evolutie van aftakeling. De dunne rand tussen levensmoeheid en overdreven inzet voor overtuiging en waarden. Twee extremen. De moedeloosheid aan de ene kant, de activist met radicale protestacties aan de andere.

Wat voor een man is dit? Waarom loopt hij steeds weg wanneer het net goed begint te gaan? Van waar die onrust? Die gedachten? Van waar de congruentie van zijn verscheurende pijn met zijn toewijding, geloof en inzet voor een beter klimaat, een eerlijke toekomst? Weet hij het eigenlijk zelf? Hij sluit zijn ogen vaak. Hij vertelt. Wij luisteren.

Het stuk vergt aandacht en put uit. De warme muziek verleukt de sfeer. Geen complete “sad story”. Hier en daar heeft het publiek het alsnog lastig. Bij mij valt de blok pas achteraf. Eenmaal uit de intimiteit en de warme onzekerheid van Leadbitter.

Ik begrijp goed waarom ze me niet binnen lieten om vijf na zeven.