Bij Sphinx Cinema zitten ze niet verlegen om een festival meer of minder. Een tweetal weken geleden was er nog het kortfilmfestival Delicatessen, eind januari hadden we Pinx, in februari het Jeff Jeugdfilmfestival en ondertussen kwam ook het Courtisane festival even langs op de Sint Michielshelling. Afgelopen week was het tijd voor cineMÁS, het Spaans en Latijns-Amerikaans filmfestival.

Onder de noemer cineMÁS brengt Sphinx de beste Spaanstalige films van afgelopen jaar naar Gent. Dankzij het festival krijgen we de kans om films te ontdekken die hun weg naar de reguliere programmatie niet altijd vinden. Het centrale thema dit jaar was niet meteen om vrolijk van te worden. Oorlog, misbruik en onderdrukking verweven met onmogelijke liefdesrelaties vormden de rode draad doorheen de selectie. Ondanks de zware thematiek kregen we enkele prachtige films voorgeschoteld tijdens deze zesde editie van het festival, waarmee het een van de langer lopende festivals in Sphinx is. En deze editie bewees waarom dat niet snel zal veranderen. We haalden ons beste Spaans en zuiders temperament boven en trokken richting cineMÁS.

Ook dit jaar werd samengewerkt met Budascoop in Kortrijk, waar cineMÁS maandag al werd geopend. In Gent was het wachten tot woensdag op de eerste film: Camino a La Paz van Francisco Varone, een road movie richting La Paz, of wat dacht u, die alle element van een ware road movie omvat. Twee compleet uiteenlopende hoofdpersonages die door het lot samen op tocht gaan, waarbij de fysieke reis als metafoor staat voor de spirituele en persoonlijke reis die ze doormaken. Hun pad is bezaaid met ontmoetingen met nevenpersonages die niet altijd de diepgang krijgen die ze verdienen. En zoals het personages uit een road movie betaamt, worden ze wel eens bestolen waardoor ze op elkaar zijn aangewezen. En toch is dit een fijngevoelige film die dankzij de muziek het juiste gevoel van ontsnappen en vrijheid teweegbrengt, zoals een road movie dat hoort te doen.

Een dag later keken we vanuit een uitkijkpost uit op de Spaanse burgeroorlog. Arturo Ruiz bewijst met El Destierro dat je geen kilometers moet afleggen om een innerlijke reis te maken. De nationalist Teo (Joan Carles Suau) voelt zijn wereldbeeld veranderen nadat hij terecht komt in een uitkijkpost met de oorlogsminachtende Silvero (Eric Francés) en de Poolse communiste Chloe (Monika Kowalska). Een panoramisch sterke film over liefde, vriendschap en genegenheid waardoor politieke verschillen onbeduidend worden. De winnaar van de laatst uitgedeelde Gouden Leeuw kreeg ook terecht een plaats op het cineMÁS programma. Desde allá van debutant Lorenzo Vigas ontleedt de menselijke relatie en hoe we die tegenwoordig vorm geven. Het trage tempo van de film zal sommigen afschrikken, toch ontneemt het de film niet van zijn kracht. Wat is houden van, hoe uiten we dat, van wie mag je houden en wat verwachten de anderen van ons. Beklijvende vragen die horen bij een beklijvende film. Verder genoten we ook van het sympathieke zwart-wit drama Viaje van de Costa Ricaanse regisseur Paz Fábrega over hoe een ontmoeting het leven kan omdraaien.

Zondag was het de beurt aan Samuel in the Clouds, de nieuwe documentaire van Pieter Van Eecke over de klimaatsveranderingen in Bolivia. Na de vertoning ging de Belgische regisseur, die jaren in Zuid-Amerika woonde, in gesprek met John Vandaele (MO*) en Mathias Bienstman (Bond Beter Leefmilieu). Samuel in the Clouds vertelt het verhaal van de 50-jarige skiliftbediende Samuel die elke dag vanuit El Alto naar de top van de Chacaltaya stapt, op 5400 meter hoogte. De laatste jaren smolt de gletsjer echter helemaal weg, waardoor ook de toeristen wegbleven. Terwijl hij blijft hopen op nieuwe sneeuw ligt honderd meter lager het hoogste klimaatlaboratorium ter wereld, waar wetenschappers de veranderingen in het klimaat bestuderen. We hadden vooraf een gesprek met de regisseur waarin hij vertelde over zijn eerste ontmoeting met Samuel.

Van Eecke: Ik was op bezoek in La Paz vanwaar je een daguitstap kan maken naar de Chacaltaya. Toen ik daar boven kwam, was ik zo hard onder de indruk van het uitzicht. Het is echt een prachtige plaats. Uit één van de gebouwen kwam een man buiten, wat later Samuel bleek te zijn. De plek is me steeds bijgebleven en na wat opzoekwerk ontdekte ik het laboratorium waar onderzoek wordt gedaan naar klimaatsveranderingen. Zo ben ik terug gegaan en heb ik Samuel ontmoet.

De tocht naar de top stapte Van Eecke een keer mee, het gebrek aan zuurstof eiste echter zijn tol. Samuel, die vaders job had overgenomen, maakt de tocht al dertig jaar. Zijn lichaam is aangepast aan de hoogtemeters, maar voor een buitenstaander is het een zware aanpassing. Toch slaagde Van Eecke erin een vriendschapsrelatie op te bouwen en het vertrouwen van een man van weinig woorden te winnen. Van Eecke slaagt erin een indringend portret te schetsen van Samuel en het verdwijnen van de wereld zoals hij hem kent. Hij levert een eerlijk beeld van hoe ieder op zijn manier omgaat met de veranderingen van het klimaat en de gevolgen hiervan. Na Goudougoudou over de aardbeving in Haïti, is dit de tweede documentaire voor Van Eecke, die als autodidact het vak leerde. Na een masteropleiding filosofie en beeldende kunst ontmoette hij in Haïti de Italiaanse regisseur Fabrizio Scapin, met wie hij samen zijn eerste film maakte. Twee documentaires later wil Van Eecke even op adem komen nu hij met zijn gezin in Brussel woont. Een volgend project, docu of fictie, daar had hij alvast het volgende op te zeggen.

Van Eecke: Tegenwoordig is er steeds meer overlap tussen documentaire en fictie, het verschil wordt steeds vager. Tegenwoordig spreekt men ook vaker over een film maken en minder over een documentaire of fictiefilm. Hoewel het steeds moeilijker wordt om het over een echte documentaire te hebben, overstijgt de werkelijkheid fictie toch altijd. Scenarioschrijvers kunnen niet verzinnen hoe het in werkelijkheid soms is.

De film is binnenkort te zien op Docville in Leuven en zal ook vertoond worden op Docs Barcelona, waar Van Eecke hoopt dat de film zal worden opgepikt om zo een mooi internationaal parcour uit te bouwen. Afgelopen zondag begon alvast overtuigend. CineMÁS bracht terug een hoop films naar de Gentse cinemazalen die jammer genoeg zonder dit Zuiderse festival aan onze aandacht zouden ontsnappen. Gelukkig zet Sphinx deze misstap van het systeem jaarlijks meer dan recht, dankzij een gevarieerd aanbod aan activiteiten en festivals waar we als filmliefhebber terecht dankbaar voor zijn.