Luca School of Arts roept op om kunstwerken te kopen ten voordele van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Kunstenaar van dienst is Philippe Aguirre, een gelauwerd kunstenaar die wel vaker teruggrijpt naar de vluchtelingenproblematiek als inspiratiebron. De kunstwerken heten Mare Nostrum. Het zijn etsen waarop de Middellandse zee wordt afgebeeld waar tientallen vluchtelingenbootjes ronddrijven.  Een uniek project voor het goede doel, waaraan ook studenten hun steentje bijdragen. Stof genoeg voor een gesprek dus! Ik had de eer Aguirre te ontmoeten in het atelier waar de etsen worden gemaakt.

Kunt u eens kort het idee achter uw project schetsen?

Het idee hebben we Mare Nostrum genoemd en is eigenlijk bij mij thuis ontstaan. Mijn vrouw en ik vroegen ons af wat wij konden doen om de Syrische vluchtelingen te helpen, en hoe wij ons steentje kunnen bijdragen. Aangezien ik kunstenaar ben en al tekeningen rond dit thema heb gemaakt is er tijdens een brainstorm het idee ontstaan om een ets van één van mijn tekeningen te maken, deze te verkopen en aan een goed doel te schenken. Vervolgens kwam ik bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen terecht, want zij zijn de duidelijkste optie om mee in zee te gaan. De volgende stap was een gesprek met collega’s in LUCA School of Arts (of ook Sint-Lucas, red.) en zo is het idee gekomen om de school daarbij te betrekken. Maar ik heb ook het S.M.A.K. aangesproken, de Vrienden van het Smak, en Uitgeverij Ludion en Boekhandel Groene Waterman in Antwerpen stapten mee in het project. Door het grote aantal partners kunnen we het idee vlotter helpen verspreiden. 

U werkt dus samen met verschillende partners. Heeft u het project gemakkelijk aan de man kunnen brengen?

Dat was eigenlijk van bij het eerste gesprek in orde. Je moet natuurlijk weten welke partners je aanspreekt. Ik wist dat Philippe Vancouteren (artistiek directeur van het S.M.A.K., red.) nauw betrokken was bij de Syrische en de Irakese vluchtelingen. Op twee minuten was dat geklaard. Zo ging dat ook met de Vrienden van het SMAK, Ludion, ... eigenlijk was iedereen onmiddellijk overtuigt.

Is het door de recente crisis en aandacht in de media dat u uiteindelijk heeft beslist dit project op te starten?

Persoonlijk ben ik daar al heel lang mee bezig. Ik ben in Marokko en Andalusië gaan filmen, toen de vluchtelingenstroom nog daar was. Ik ben ook in Calais gaan filmen tien jaar geleden. Dus het heeft mij altijd al geraakt. En nu is dat nog urgenter.  

U schuwt de controverse niet met dit werk? Omdat de vluchtelingenbootjes op een heel negatieve manier worden voorgesteld (als doodskisten, red.).  Denkt u dat die controverse of hevige kritiek nodig is om uw boodschap over te brengen?

Ik heb het niet gemaakt om te provoceren, het is eigenlijk bijna realiteit. De zee drijft vol met boten die omkieperen, of waar mensen in sterven. 

Hoe gaat de techniek van het maken van die etsen precies in z’n werk?

De etstechniek is een oude techniek die door Goia, de oude Spaanse schilder helemaal op het punt is gesteld. Je vertrekt van een koperen plaat waarop je in spiegelbeeld je tekening in krast. Daarna moet je die tekening laten inzuren. En die ets wordt dan handmatig gedrukt. Het is een ambachtelijk procedé. En we doen dat hier met studenten en de grafiekverantwoordelijke van LUCA School Of Arts Gent.

Is het een vrije keuze voor de studenten om al dan niet mee te werken aan het project?

Ja, dat is zeker een vrije keuze. En het enthousiasme is groot. De volgende stap die we met LUCA School Of Arts hebben ondernomen, is dat we naar het S.M.A.K. zijn gegaan om samen te werken voor jeugdateliers voor het Ponton (verblijfplaatse voor vluchtelingen in de haven van Gent, red.). En we zullen om de veertien dagen met het S.M.A.K. tekenateliers inrichten voor kinderen en volwassenen.  We starten daarmee eind april.

Is er bij de studenten sprake van een zekere maatschappelijke betrokkenheid of is het eerder een technische medewerking?

Wat voor mij en ook voor mijn collega’s het belangrijkst is, is de boodschap die je hiermee overbrengt. Ook binnen een hogeschool, universiteit, willen we studenten wakker makken. Op deze manier komen er gesprekken op gang, en dat is misschien wel het belangrijkste doel.

Op welke manier denkt u dat kunst een rol kan spelen in het sensibiliseren of eventueel het teweegbrengen van verandering?

We leven in harde tijden.  Als je kijkt naar wat er deze week is gebeurd in Brussel... Jammer genoeg zijn dat dingen die mensen in Syrië elke dag meemaken. Ik denk dat iedereen binnen zijn beroep of functie in deze maatschappij wel iets kan doen om te helpen. Dat kan van een gespreksronde met collega's tot veilen van kunst gaan. Wij hebben kunst als ons middel, dus pakken wij dat zo aan.  Een leraar voor de klas kan iets vertellen, een journalist kan iets schijven, iedereen kan hier iets betekenen denk ik.

Ikzelf ben kunstenaar, heb al een beetje ervaring, en kan voldoende mensen aanspreken.  Aangezien ik al jaren bezig ben ken ik een hele hoop mensen, ook van de pers. Daar probeer ik strategisch mee om te gaan. Hoe kan ik mijn know-how gebruiken om mijn doel te bereiken? En in dit geval spreek ik alle mogelijke kanalen aan.

U heeft zelf ook ervaring met de 'vluchtelingenproblematiek'. Denkt u dat uw verleden de manier waarop u hiernaar kijkt beïnvloed?

Ja, daar ben ik wel zeker van. Mijn vader is zelf een bootvluchteling geweest en is zo in België terechtgekomen. En natuurlijk tekent je dat. Je zou dat ook kunnen vergeten, maar bij mij is dat niet het geval. Ik ben wel heel gevoelig telkens wanneer ik een boot zie vol met vluchtelingen.

En dat merken we ook terugkerend in uw werk. Probeert u de problematiek telkens op een andere manier te belichten of verdient die als geheel blijvende aandacht?

Toen het een jaar geleden terug in alle hevigheid losbarstte dacht ik dat ik hier niets meer over kon zeggen. Ik heb al boten vol mensen getekend, geboetseerd, en… Tot het zo ver ging dat ik een nieuw idee kreeg.

Bent u tevreden met de aandacht die het project krijgt en heeft u het gevoel dat het aankomt bij de mensen?

Er komt wel veel reactie op, ja. De verkoop van de werken is twee weken geleden begonnen en we hebben nu toch al de helft verkocht van wat we kunnen verkopen.  Dus dat is vrij goed.

Dan hoop ik van harte dat de verkoop goed blijft lopen. Heel veel succes en hartelijk bedankt voor dit gesprek.